Κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι,
Σήμερα ήρθαμε εδώ, για να γιορτάσουμε ένα σημαντικό γεγονός που αμβλύνει κάπως το
ζοφερό κλίμα που αυτή τη στιγμή όλοι βιώνουμε. Πριν, όμως, μιλήσω για το χαρούμενο
και αισιόδοξο γεγονός της αποφοίτησης, θα αναφερθώ σύντομα στα σοβαρά προβλήματα
που το ΚΕΘΕΑ αντιμετωπίζει, προβλήματα που για την επίλυσή τους, όλοι καλούμαστε
να βοηθήσουμε, ο καθένας με τον τρόπο και τις δυνατότητές του.
Όπως σίγουρα ξέρετε, η κυβέρνηση σχεδιάζει ένα κούρεμα σχεδόν 50%, την ένταξη ενός αριθμού εργαζομένων στην εφεδρεία καθώς και διαρθρωτικές αλλαγές που θα μειώσουν την αποτελεσματικότητα και θα διαβρώσουν τη μοναδική φυσιογνωμία του ΚΕΘΕΑ. Στη σημερινή συγκυρία, όμως, ένας οργανισμός σαν το ΚΕΘΕΑ χρειάζεται όχι λιγότερους αλλά περισσότερους πόρους – αφού η κρίση εντείνει την παραβατικότητα, τις ψυχικές διαταραχές και τη φυγή των νέων στους τεχνητούς παραδείσους των ουσιών.
Με βάση τα παραπάνω, είναι απαραίτητο να διασωθεί το ΚΕΘΕΑ από τη λαίλαπα των περικοπών για δύο βασικούς λόγους:
– Πρώτον, η πολιτεία έχει το ηθικό καθήκον, ιδίως σε περιόδους κρίσης, να στηρίξει άτομα που αντιμετωπίζουν επί καθημερινής βάσης την κοινωνική απαξίωση, την κατάθλιψη και, πολύ συχνά, το θάνατο.
– Δεύτερον, η οικονομική στήριξη του ΚΕΘΕΑ θα κοστίσει πολύ λιγότερο από το ποσό που θα χρειαστεί για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων που η αποδυνάμωση του ΚΕΘΕΑ θα επιφέρει.
Μια πρόσφατη μελέτη του ΚΕΘΕΑ έδειξε πως το κόστος κατ’ άτομο είναι τουλάχιστον 5 φορές μικρότερο από το ποσό που το κράτος ξοδεύει για τα εξαρτημένα άτομα που δεν έχουν ενταχθεί σε προγράμματα, όπως αυτά του ΚΕΘΕΑ – και αυτό γιατί οι πόροι που σπαταλούνται για τη διαχείριση των δυσκολιών και της αναπόφευκτης παραβατικότητας των εξαρτημένων ανθρώπων (πόροι που πάνε σε γιατρούς, δικηγόρους, σε διαδικασίες αστυνόμευσης, φυλάκισης κτλ.), θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν πιο παραγωγικά, για να επεκταθεί το ΚΕΘΕΑ στις δεκάδες τοπικές κοινωνίες που ζητούν επίμονα την ποιοτική βοήθεια που προσφέρει. Η αναλογία κόστους/οφέλους 1 προς 5 αυξάνεται θεαματικά, αν λάβουμε υπόψη μας μια σειρά από παράγοντες που είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να μετρηθούν. Γιατί η εξάρτηση, όταν δεν αντιμετωπίζεται σωστά, διαλύει οικογένειες, διαλύει γειτονιές, κοινότητες, σχολεία. Τείνει στη δημιουργία μιας αποδομημένης κοινωνίας όπου το κράτος τιμωρεί και εξαχρειώνει αντί να βοηθά και να στηρίζει τους πολίτες που έχουν την ανάγκη κοινωνικής πρόνοιας και προστασίας. Η απελπιστική συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους στο σημερινό νεοφιλελεύθερο πλαίσιο, σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες απεξάρτησης αλλά και πιο γενικά, οδηγεί στην οικονομική εξαθλίωση, στην κοινωνική ανομία, στον πολιτικό αυταρχισμό και στην πολιτισμική βαρβαρότητα. Αυτό είναι κόστος που δεν μετριέται σε νούμερα αλλά δεν μπορεί και δεν πρέπει να αγνοείται.
Περνώ τώρα από τα θλιβερά και αρνητικά στα αισιόδοξα και θετικά. Η κοινωνία μας διαθέτει τεράστιους υλικούς και ανθρώπινους πόρους που ένα πελατειακό κομματικό σύστημα και μια διεφθαρμένη γραφειοκρατία καταπίνουν. Κατευθύνει αυτές τις δυνάμεις όχι στην προκοπή και την ανάπτυξη αλλά στην ανεργία και την απαξίωση. Ευτυχώς σ’ αυτό το γενικό αρνητικό πλαίσιο υπάρχουν αυτοί που αντιστέκονται, που δημιουργούν νησίδες ποιότητας, που δημιουργούν πόλους αντίστασης και δημιουργίας. Το ΚΕΘΕΑ, το προσωπικό του καθώς και όσοι αποφοιτούν σήμερα ή θα αποφοιτήσουν αργότερα αποτελούν μια τέτοια νησίδα ποιότητας, μια πηγή αισιοδοξίας και ελπίδας πως όλα δεν έχουν χαθεί σ’ αυτή τη χώρα, πως τα πράγματα μπορούν ν’ αλλάξουν προς το καλύτερο.
Σε ό,τι αφορά το προσωπικό του ΚΕΘΕΑ, ιδίως αυτό που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή -στις φυλακές, στους δρόμους, στην άμεση υποστήριξη όλων αυτών που χρειάζονται βοήθεια, παρ’ όλες τις άγριες περικοπές μισθών και τις αντίξοες συνθήκες εργασίας, συνεχίζει το έργο του με την ίδια αυταπάρνηση, με τον ίδιο ενθουσιασμό και δυναμισμό. Ο γνωστός φιλόσοφος Levinas υποστήριξε πριν από χρόνια πως το ηθικό δεν απορρέει ούτε από ιερά κείμενα, ούτε από λογικές αναλύσεις, ούτε από κατηχητικά μαθήματα. Το ηθικό αναδύεται στο πλαίσιο μιας σχέσης όπου κάποιος απαντά στον άλλο που ζητάει βοήθεια χωρίς προκαταλήψεις, χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς υπολογισμούς. Το ηθικό αναδύεται, με άλλα λόγια, μέσα από μια σχέση όπου κάποιος ανοίγεται στο πρόσωπο του άλλου και τον δέχεται απόλυτα όπως είναι, στην κατάσταση που είναι, χωρίς περιορισμούς, ιδεοληψίες και ηθικολογίες. Νομίζω πως η σχέση του προσωπικού μ’ αυτούς που συμμετέχουν στα προγράμματα είναι βαθιά ηθική με την παραπάνω έννοια του όρου. Βέβαια, το προσωπικό δίνει πολλά αλλά παίρνει και πολλά απ’ αυτούς που βοηθάει. Στην ουσία ο ένας συμβάλλει στην εξέλιξη και αλλαγή του άλλου – υπάρχει δηλαδή αλληλοβοήθεια και αλληλοσεβασμός.
Από την εμπειρία που έχω στο σχετικά σύντομο διάστημα που βρίσκομαι στην οικογένεια του ΚΕΘΕΑ, έχω την αίσθηση μιας αλληλεγγύης, μιας αδελφοσύνης μεταξύ όλων όσοι συμμετέχουν στο εγχείρημα της απεξάρτησης, που σπάνια συναντάει κανείς σε άλλους κοινωνικούς χώρους.
Όσο γι’ αυτούς που αποφοιτούν σήμερα, αισθάνομαι πραγματικά χαρά αλλά και μεγάλη συγκίνηση. Γιατί πρόκειται για πρόσωπα που για διάφορους λόγους (παρορμήσεις, αδυναμίες, κακοτυχίες, οικογενειακές τραγωδίες) έγιναν χρήστες και εξαρτήθηκαν από ουσίες. Βίωσαν την κόλαση της εξάρτησης αλλά είχαν το κουράγιο και τη θέληση, με τη βοήθεια του ΚΕΘΕΑ, να κερδίσουν τη μάχη της ζωής. Ίσως η μόνη άλλη εσωτερική μάχη που είναι τόσο επίπονη και δύσκολη όσο η εξάρτηση είναι η κλινική κατάθλιψη, μια κατάσταση απόλυτης νέκρας και απελπισίας. Συνήθως η εξάρτηση συνοδεύεται και από κατάθλιψη – οπότε η μάχη των χρηστών είναι διπλά δύσκολη. Αυτό που θέλω να τονίσω εδώ είναι πως όσοι καταφέρνουν να κερδίσουν αυτή τη μάχη δεν αποκτούν απλά τις ψυχολογικές δυνάμεις και δυνατότητες των μη χρηστών.
Επειδή έχουν κολυμπήσει σε πολύ βαθιά νερά, επειδή έχουν βιώσει και γευθεί αβάσταχτο πόνο, επειδή έχουν αντικρύσει τον ψυχολογικό και συχνά βιολογικό θάνατο κατάματα, έχουν αποκτήσει μια δύναμη, μια αυθεντικότητα, μια αίσθηση της ιερότητας της ζωής που οι μη χρήστες σπάνια μπορούν να νιώσουν. Γι’ αυτό τους συγχαίρω ολόψυχα και τους χαιρετώ με βαθύ σεβασμό και θαυμασμό – τους εύχομαι κάθε καλό στη νέα ζωή που σήμερα ανοίγεται μπροστά τους.
Ευχαριστώ.
