Την ανάγκη για πολύπλευρες παρεμβάσεις στον τομέα των ναρκωτικών και ελλείψεις πόρων σε μια περίοδο νέων αναγκών και προκλήσεων, διαπιστώνει ο απολογισμός έργου του ΚΕΘΕΑ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών. Τη μεγαλύτερη δυσκολία για τον Οργανισμό αποτελεί η συνεχής μείωση του προσωπικού του, ενώ άμεσος είναι ο κίνδυνος να παύσει η λειτουργία 7 καινοτόμων μονάδων του που αντιμετωπίζουν τη διπλή διάγνωση.
Η ανάγκη για διευρυμένες και στοχευμένες δράσεις αφορά ειδικές ομάδες χρηστών, όπως όσοι βρίσκονται στον δρόμο, οι φυλακισμένοι, οι εμπλεκόμενοι με τις νόμιμες εξαρτήσεις, αλκοόλ και τζόγο, και τα άτομα με διπλή διάγνωση, οι οποίοι πλήττονται περισσότερο λόγω της οικονομικο-κοινωνικής κρίσης στη χώρα μας.
Οι χρήστες βιώνουν εκτεταμένο κοινωνικό αποκλεισμό και έχουν έλλειψη βασικών πόρων, εφοδίων και αγαθών σε πολλά επίπεδα. Οι χρήστες που προσέγγισαν το ΚΕΘΕΑ το 2014 ήταν στη συντριπτική τους πλειονότητα άνδρες (86,3%), ελληνικής υπηκοότητας (90,4%), με μέση ηλικία ήταν τα 30,2 έτη. Η διαδρομή τους στη χρήση άρχισε κατά μέσο όρο στα 16. Ένας στους 2 δεν έχει απολυτήριο λυκείου, 6 στους 10 είναι άνεργοι και 2 στους 10 έχουν περιστασιακή ή επισφαλή εργασία. Σε ποσοστό 17,6% είναι άστεγοι ή διαμένουν σε προσωρινή στέγη. Τέσσερεις (4) στους 10 αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας, κυρίως ηπατίτιδα και ορθοπεδικά και 6 στους 10 έχουν νοσηλευτεί στο παρελθόν. Τα 3/4 αναφέρουν συλλήψεις, κατά μέσο όρο 5, ενώ το 1/4 όσων είχαν συλληφθεί φυλακίστηκαν.
Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΘΕΑ, αύξηση παρουσιάζει η χρήση κάνναβης ως κύριας ουσίας κατάχρησης. Αν και η επικρατέστερη κύρια ουσία κατάχρησης εξακολουθεί να είναι η ηρωίνη, σε ποσοστό 54,5%, τα ποσοστά αναφοράς της μειώνονται σταθερά τα τελευταία χρόνια χρόνια. Αντίθετα, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, καταγράφεται αύξηση της επικράτηση της κάνναβης ως κύριας ουσίας κατάχρησης, από 20,5% το 2011 σε 32,1% το 2014, θέτοντας νέες προκλήσεις σε επίπεδο πρόληψης και θεραπείας.
Μέσα στη χρονιά η ζήτηση για υπηρεσίες παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα, και το ΚΕΘΕΑ προσέφερε συνολικά 8.000 θέσεις θεραπείας σε χρήστες ουσιών οι οποίοι βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια: σε μονάδες άμεσης πρόσβασης, σε σωφρονιστικά καταστήματα, σε συμβουλευτικούς σταθμούς στην κοινωνία, σε μονάδες ψυχικής απεξάρτησης, στη φάση της κοινωνικής και εργασιακής επανένταξης. Υποστήριξε επίσης 6.500 μέλη οικογενειών, γονείς, συντρόφους, αδέλφια και παιδιά χρηστών. Σημαντική είναι η ανταπόκριση όσων έχουν ανάγκη από βοήθεια στα ειδικά προγράμματα και τις παρεμβάσεις που υλοποιούνται στον δρόμο, στις φυλακές και για άτομα με άλλες μορφές εξάρτησης, συμπεριλαμβανομένων και όσων παρουσιάζουν διπλή διάγνωση, δηλαδή εξάρτηση μαζί με κάποιας μορφής ψυχιατρική διαταραχή.
Η συνεχιζόμενη μείωση του προσωπικού του ΚΕΘΕΑ ανέρχεται από το 2009 μέχρι σήμερα σε 95 άτομα. Στο τέλος του 2014 το ΚΕΘΕΑ διέθετε 467 εργαζόμενους, κατανεμημένους σε περισσότερες από 100 μονάδες πανελλαδικά, καθώς το δίκτυο υπηρεσιών του οργανισμού είναι αποκεντρωμένο και χαρακτηρίζεται από μεγάλη γεωγραφική διασπορά: 23 πόλεις και 18 σωφρονιστικά καταστήματα.
Η μείωση του προσωπικού σε συνδυασμό με την απουσία έγκρισης προσλήψεων εδώ και μία δεκαετία σχεδόν έχει οδηγήσει σε οριακή κατάσταση πολλές μονάδες, ιδίως στην περιφέρεια αλλά και σε χώρους παρέμβασης με ιδιαίτερες δυσκολίες, όπως οι φυλακές. Επιπλέον, το ΚΕΘΕΑ δεν μπορεί να ανταποκριθεί στα συνεχή αιτήματα για νέες υπηρεσίες από 15 περιοχές της χώρας, ούτε να υλοποιήσει πολλές από τις προγραμματισμένες δράσεις του οι οποίες έχουν ενταχθεί και στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης 2014-16, εφόσον αυτό ποτέ εφαρμοστεί. Συγχρόνως, η κρατική επιχορήγηση προς το ΚΕΘΕΑ μειώνεται από έτος σε έτος, ενώ, μέχρις στιγμής για το 2015 πιστώνονται στον Οργανισμό μόνο τα κονδύλια που αντιστοιχούν στις δαπάνες μισθοδοσίας των εργαζομένων και όχι στις άλλες ανάγκες του.
Άμεσος πλέον είναι ο κίνδυνος για τα επτά Πολυδύναμα Ψυχοδιαγνωστικά Κέντρα του ΚΕΘΕΑ, που μέσα στο έτος υποστήριξαν 1.463 άτομα, αν δεν βρεθεί λύση στο πρόβλημα της στελέχωσής τους. Τα Κέντρα ξεκίνησαν στα μέσα του 2013 με πόρους του ΕΣΠΑ και στόχο τη θεραπευτική υποστήριξη των ατόμων με διπλή διάγνωση και των οικογενειών τους. Παρά τα επανειλημμένα διαβήματα του ΚΕΘΕΑ προς το Υπουργείο Υγείας, δεν έχει βρεθεί λύση για τη συνέχιση λειτουργίας τους μετά τα μέσα Ιουλίου, οπότε και λήγει το πρόγραμμα ΕΣΠΑ από το οποίο χρηματοδοτούνται. Τα Κέντρα φιλοξενούνται σε προϋπάρχουσες εγκαταστάσεις του ΚΕΘΕΑ και μόνη προϋπόθεση για τη συνέχισή τους είναι η διασφάλιση της στελέχωσής τους, με 42 μέλη θεραπευτικού προσωπικού διαφόρων ειδικοτήτων. H παύση λειτουργίας των Κέντρων θα σημάνει την παλινδρόμηση μιας εξαιρετικά ευάλωτης ομάδας σε συνθήκες εξάρτησης, έξαρσης της ψυχικής ασθένειας και κοινωνικού αποκλεισμού.
Κλείνοντας την παρουσίαση των ετήσιων στοιχείων τους, οι εκπρόσωποι του ΚΕΘΕΑ απεύθυναν έκκληση στην πολιτική ηγεσία να εξασφαλίσει τις ανθρώπινες και υλικές προϋποθέσεις για τη λειτουργία αποτελεσματικών προγραμμάτων πρόληψης και θεραπείας.
Δείτε τις ομιλίες:
Ομιλία Γεράσιμου Νοταρά, Προέδρου του Δ.Σ. του ΚΕΘΕΑ
Ομιλία Βασίλη Γκιτάκου, Διευθυντή ΚΕΘΕΑ
